Şubat 2023 Depremlerinin Bölgede Oluşturduğu Etkiler ve Yapay Zeka ile Afet Yönetim Planlaması

İnsanların yaşadıkları çevrede meydana gelen doğal olaylardan haberdar olmaları, afete yol açacak nedenleri ayrıntısı ile tanımaları ve bu olayların tekrarı durumunda bunlardan hiç etkilenmeme veya en az oranda etkilenmelerine olanak tanıyan çalışmaların tümüne “Afet Yönetimi” denilmektedir. Modern afet yönetimi kavramında ise kayıp ve zararların azaltılması, hazırlık, tahmin ve erken uyarı, afetleri anlamak gibi afet öncesi korumaya yönelik çalışmalar “Risk Yönetimi”; etki analizi, müdahale, iyileştirme, yeniden yapılanma gibi afet sonrası çalışmalar ise “Kriz Yönetimi” olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda etkin bir afet yönetimi çalışması, afet öncesi, afet sırası ve afet sonrası ihtiyaç duyulan tüm çalışmaları kapsamaktadır. Afet sonrasında yapılacak olan kriz yönetiminin temel amacı, mümkün olan en fazla sayıdaki insanı kurtarmak ve sağlıklarına kavuşmalarını sağlamaktır. Bunun için afet sonrasında verilecek olan kararların, hızlı ve gecikmeksizin alınması gerekmektedir. Bunun mümkün kılınması için, afetlerden elde edilecek tecrübelerin kaybedilmeyerek gerektiğince karar vericilerin kullanımına sunulması gerekmektedir. Diğer bir deyişle, geçmiş afetlerden elde edilen tecrübeler ulusal afet sonrası yönetimi hafızasında toplanmalı ve yeni oluşacak olan afet sonrası yönetiminde karar vericilerin kullanımına sunulması gerekmektedir. Böylelikle, karar vericiler geçmiş tecrübeler ışığında, oluşacak olan afetler karşısında en doğru aksiyonu en hızlı şekilde alabilirler. Buradan hareketle, YTÜ Bilimsel Araştırma Projeleri koordinasyon birimi tarafından desteklenen FBG-2023-5734 kodlu güdümlü araştırma projesi kapsamında afet sonrası yönetim için “DISMAN” isimli yapay zeka tabanlı bir karar destek aracı geliştirilmiştir.